Dom Jana Matejki

Dom Jana Matejki w Krakowie, muzeum poświęcone Janowi Matejce, założone w 1895, od 1904 oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Dzień po pogrzebie Matejki, 8 listopada 1893, w krakowskim "Czasie" ukazał się artykuł pióra Mariana Sokołowskiego, który powołując się na przykłady domów - muzeów np. Rafaela w Urbino czy Michała Anioła we Florencji apelował, by w podobny sposób upamiętnić postać i zasługi Jana Matejki. Pomysł bardzo się spodobał i książę Eustachy Sanguszko, stojący na czele Towarzystwa im. Jana Matejki, przystąpił do gromadzenia poprzez zbiórkę odpowiednich funduszy. 7 listopada 1895, w drugą rocznicę pogrzebu malarza, odkupiono od rodziny artysty kamienicę wraz z częścią zbiorów. 1 maja 1896 udostępniono dla zwiedzających salon i sypialnię jako pierwszą część tworzonego muzeum. Równocześnie gromadzono bibliotekę, obejmującą publikacje na temat Jana Matejki oraz zgromadzono fotografie niemal wszystkich obrazów mistrza. Dostosowywano kamienicę do potrzeb muzealnych, przebudowując ją pod kierunkiem Tadeusza Stryjeńskiego w latach 1896-1898 oraz Zygmunta Hendla w latach 1901-1904. 26 czerwca 1904 Towarzystwo im. Jana Matejki przekazało oficjalnie muzeum Radzie Miasta Krakowa, a ta przekazała je pod zarząd Muzeum Narodowego. Po II wojnie światowej ponownie otwarto drzwi muzeum po generalnym remoncie w 1953. Kolejnemu remontowi poddano kamienicę tuż przed rocznicą 100-lecia śmierci Jana Matejki, obchodzoną w 1993. Na pierwszym piętrze prezentowana jest sypialnia, zwana pokojem pod gwiazdami i salon państwa Matejków. Na drugim piętrze, w pokoju gdzie 24 czerwca 1838 urodził się malarz, znajduje się pamiątkowa tablica z łacińskim napisem, który w przekładzie na język polski jest aluzją do słabego zdrowia i niewielkiego wzrostu Matejki. Brzmi on następująco "Często sprawia Bóg, że wielkość zamyka w małym kształcie". Na trzecim piętrze dobudowanym przez Tomasza Prylińskiego w latach 1872-73 na prośbę Matejki zachowana jest jego malarska pracownia.